Dlaczego człowiek umiera gdy krew przestanie zasilać mózg ? Standardowe, podawane przez medycynę wyjaśnienie mówi, że komórki nerwowe nie zasilane krwią umierają. Co to znaczy umierają ? Zachodzą w nich nieodwracalne zmiany - mówi medycyna. Jakie zmiany ? Przecież sama struktura komórek nerwowych nie znika, ani nie ulega rozpadowi w dwie sekundy ! Komórki nerwowe nie zasilane krwią pozostają jakiś czas w swoim stanie. Żeby procesy rozpadu zaczęły dominiować trzeba dni, lub co najmniej godzin. To oznacza, że jeśli po kilku godzinach ponownie włączymy dopływ krwi do mózgu wszystko powinno wrócić do poprzedniego stanu życia, w jakim było ono przedtem. A jednak tak nie jest ! Dlaczego ?

Osoby inspirowane religijnie tłumaczą ten fakt tym, że nawet jeśli przywrócimy pełne funkcje biologiczne takie ciało w momencie śmierci opuściła już jego dusza, a bez niej nie ma życia.

Tu przedstawię hipotezę, wg. której istota człowieka odzwieciedlająca się w jego psychice zawiera się w układzie wzbudzeń sieci neuronowej. Gdy te wzbudzenia ustaną z powodu braku pracy neuronów, nawet po przywróceniu wszystkich aktywności neuronów ich sieć, czyli mózg nie powróci już do poprzedniego stanu tych wzbudzeń, ponieważ one wygasły, a ich stan nie został nigdzie zapisany. Przypomina to pamięć operacyjną komputera, która wygasa z chwilą wyłącznia z prądu. Dusza to podobnego typu zawartość psychiczna, która zanika, gdy nie jest podtrzymwane zasilanie dla komórek nerwowych. Jednak jeśli przywrócimy funkcję neuronów ponownym ich zasilenie za pomocą krwi, nie oznacza to jeszcze, że poprzedni stan ich drgań zostanie odtworzony, lub ustanowiony na nowo.

Powyższy opis prowadzi do ideii, według której zasadnicze elementy ludzkiej psychiki zawarte są nie w komórkach nerwowych, bo wtedy dałoby się taki mózg przywrócić po śmierci do poprzedniego stanu, lecz w samym stanie wzbudzeń sieci neuronowej. Stan ten wypracowany został w indywidualnym człowieku w procesie jego dojrzenia od narodzin i nigdy, nawet we śnie nie zanika ani nie ustaje. Także stan snu nie powoduje jak wiemy zaniku duszy  ⁽³⁾  

Słowem "dusza" będę posługiwał się na użytek tego artykułu w zdefiniowanym powyżej sensie.

i jej odtworzenia w momencie przebudzenia. Szczególny rodzaj drgań sieci neuronowej, który nazwałem na użytek tego artykułu duszą istnieje w nas przez całe życie jako niezależny byt.

Istotną cechą duszy zapewniającą jej niezależność jest zgodnie z przedstawioną hipotezą jej autointegracja, czyli fakt, że podtrzymywana jest ona systemem sprzeżeń zwrotnych, w biologii zapewne bardziej zrozumiały będzie termin homeostazy. Jest ona konieczna, żeby można było mówić o duszy, jako niezależnym bycie. Autointegracja ta, lub jak kto woli autokorelacja jest po prostu zasadniczym elementem funkcjonalnym spajającym wszystkie procesy, jakie zachodzą w mózgu.

Opisany powyżej program autointegracji jest naturalnym wynikiem ewolucji. Dlaczego ? Gdy wyłączony zostanie dowolny podukład organizmu, np. podukład samego mózgu, jak dzieje się, gdy utracimy przez udar możliwość mowy, cały organizm nie przestanie działać, lecz podejmie starania, aby utraconą funkcję skompensować, zastąpić innymi i pozostać nadal przy życiu. Jak to się dzieje ? Kompensacja taka jest możliwa dzięki sprzężeniom zwrotnym, które zamykają wszelkie podukłady organizmu w odpowiedniej ilości pętli samoodniesień.  ⁽⁵⁾  

Thomas Metzinger describes in his book "The Ego Tunnel", edition 2009, page 29 the term "consciousnes", which is somehow related to our "soul" here, as a functional cloud of neuronal firings. This is insufficient and leads rather to the idea of a limited mapping of reality. The next instance must somehow read this mapping. The adequate description is on the other hand a set of ciculatory feedbacks. It explains why how it evolved, and how it is feed by data and does not dissolve on it's own. Circular self-references are cucial.

Sterujący wszelkie podzespoły organizmu system drgań sieci neuronowej, który nazwałem duszą był więc trenowany przez ewolucję do tego, aby zapewnił działanie organizmu jako całości, nawet gdy wyłączymy dowolny jego element - podzespół. W efekcie musiał sam system drgań sieci "oderwać się" od sieci, jako takiej i nabył cechę niezależnego od podzespołów mózgu, samodzielnego bytu.  ⁽⁶⁾  

Opisany tu program autointegrujący stanowi ciekawe wyzwanie informatyczne. Jego rozwiązanie spowoduje, że nasze komputery zaczną posiadać duszę ! Dziś już jeden taki system istnieje, jego opis podałem w swoim artykule na temat ewolucji

Dobrze, lecz dlaczego następuje "oderwanie" systemu wzbudzeń sieci od samej sieci, czyli od hardware-u do samodzielnego bytu, a nie np. zapisanie tego układu wzbudzeń do pamięci, z której można byłoby go nie tylko w dowolnym momencie odtworzyć, lecz także sporządzać jego kopie zapasowe etc. ? Odpowiedź brzmi - taki organizm nie mógłby umrzeć. Nie wypełniałby wtedy jednej z podstawowych metod ewolucji - ustępowania miejsca swoim udoskonalonym kopiom i następcom (dzieciom) - ewolucja darwinowska zatrzymałaby się.

W tym rozdziale wyjaśnimy, co dzieje się gdy powstaje nowy organizm, np. nowy człowiek. Jak powstaje wtedy jego dusza ?

Skoro dusza może przestać istnieć poprzez zanik dragań w ciągu sekundy, czy rodzący się nowy organizm, jak organizm człowieka "otrzymuje" duszę podobnie w jednym krótkim momencie ? Tak uważają chrześcijanie wskazując na moment zapłodnienia, jako ten moment, w którym nowy organizm obdarowany zostaje duszą. Badania neurologów wskazują jednak że psychika człowieka, przy pomocy której doświadczamy jego duszę osadzona jest w sieci neuronowej i bez niej nie istnieje. Wobec tego, od którego momentu rozwoju układu nerwowego człowiek posiada duszę, nie mając jej wcześniej ?

Pytanie to jest istotne ze względów społecznych. Narzuaca ono jednk pewien obraz, który tu wcale nie pasuje. Współczesna polityka, jak także popularnie rozumiana religia potrzebują dokładnego zdefiniowania momentu od którego nowo powstający człowiek posiada duszę na potrzeby prawa karnego, którym ludzie pragną posłużyć się w celu rozwiązania problemu aborcji ! Ewolucja nie musiała się jednak z takimi dylematami ścierać, aby zaistnieć nie potrzebowała ludzkiego systemu prawa. Momentu, od którego rodząca się nowa istota ludzka posiada duszę po prostu nie ma !  ⁽⁷⁾  

Gdzie indziej opiszę, jak może uporać się z tym faktem współczesne społeczeństwo. Okazuje się mianowicie, że jeśli uwzględnić prawidłowo pełną psychologię oraz socjologię człowieka znany konflikt znika.

Dusza człowieka powstaje w ciągłym procesie, nabierając oraz większej dojrzałości poprzez dodawanie nowych samosporzężeń. Moment narodzin nie jest tu wcale jedynym przełomem, lecz tylko transformacją jedną z wielu. Także nie jest tym momentem wyłonienie się systemu nerwowego, bo dla istnienia duszy istotny jest fakt ile i jakiej wagi sprzężenia zwrotne taki system nerwowy już realizuje. A pierwsze z nich mogą przypominać bardziej termostat domowej lodówki niż to, co chcielibyśmy tradycyjnie rozumieć pod pojęciem duszy.

Ludzie starsi mają dojrzalszą psychikę, co wskazuje na dojrzałość samej duszy. W jaki sposób do tego dochodzi ? Prawidłowo przeżyte doświadczenia życiowe pozwalają na dodanie coraz to nowych sprzężeń zwrotnych zazwalających na wytworzenie coraz silniejszej stabilności. Przykładowo nie jest przesadą twierdzenie, że pierwszą miłość spotyka się w szkole, podczas gdy dojrzałą miłość spotyka się nie tylko w jednym realnym miejscu lecz wszędzie i cały czas, podczas gdy miejsca się zmieniają, a czasami jest ich w ogóle brak. Niezależność od fizycznych miejsc to skutek tego samego dodawania coraz to nowych autokorelujących sprzężeń zwrotnych, a dzieje się to w procesie poznania.

Z przedstawionego opisu wynika, że wszystkie gatunki organizmów na ziemi posiadają duszę, w takim zakresie, w jakim sterowane są samointegrującą się funkcją sieci nerwowej. Funkcja ta może być u jednych bardziej u innych mniej rozwinięta. Jest oczywiste, że u człowieka należy ona do tych najlepiej rozwiniętych. Ciekawe jest tu porównanie z delfinami, które żyją w całkiem innym środowisku - wodnym. Niemniej ich funkcja autointegracyjna - dusza, lub to jak ją doświadczamy, czyli ich osobowość, psychika jest do złudzenia podobna do ludzkiej.

Każdy właściciel psa wie, że jego towarzysz posiada pewną indywidualność. Pies nie jest ani automatem, ani mechanizmem, lecz posiada to coś, do czego opisu nie wystarcza fakt własnej woli, cierpienia, szczęścia, smutku, a nawet częściowo własnego indywidualnego poznania. Także w przypadku psa istnieje coś ponadto, co uwidocznić ławto wskazując na jego miłość do swojego pana.

Zgodnie z podaną wyżej definicją (sterowanie samointegrującą funkcją sieci neuronowej) duszy nie będą posiadały bakterie ani ogólnie inne mikroorganizmy. Niemniej samo działanie wirusów oparte jest na działających za pośrednictwem obcego organizu sprzeżeniu zwrotnym, czyli jest ono także rodzajem homeostazy !  ⁽⁸⁾  

Sprawa udziału mikroorganizmów w duszy nie jest jednak tak trywialna, jak wynikałoby to z powyższego zdania. Więcej o niej później.